हर्मीमा सामुदायिक रेडियो संचालन सम्बन्धि प्रारम्बिक अवधारणा पत्र

विकास ढकाल

सामुदायिक रेडियो के हो ?
सार्वजानिक हितको उद्देश्य राखेर समुदाय विशेष संगठित समुह निकाय वा संस्थाको माध्यमबाट गैरनाफामुलक उद्देश्य लिएर संचालन गरिने रेडियो नै सामुदायिक रेडियो हो । समुदायको स्वामित्व र व्यवस्थापनमा समुदायकै सदस्यहरुको हितका लागि सानो क्षेत्रमा साचालित रेडियो सामुदायिक रेडियो हो ।
सामुदायिक रेडियोलाई जनताद्धारा जनताका लागि साचालित रेडियो भन्ने पनि गरिन्छ । सामुदायिक रेडियोको स्वामित्व र रेडियो साचालन गर्ने अभिभारा समुदायमै रहेको हुन्छ । समुदाय भन्नाले समाजका सबै सदस्यहरुले रेडियो साचालन गर्ने काममा संलग्न हुन्छन् भन्ने हॊइन । समुदायमा आधारित विभिन्न संघ संस्थाहरुमाध्ये कुनै एक वा एक भन्दा बढी वा सबै मिलेर रेडियो चलाउन सक्छन । सामुदायिक रेडियो स्टेसनमा कार्यक्रम प्रसारण देखि स्टेसनको सचालन व्यावस्थापन र नीति निर्देशनसम्ममा स्थानिय समुदाय तथा श्रोताहरुको सहभागितालाई बढावा दिइएको छ । सामुदायिक रेडियो तुलनात्मक रुपले सानो क्षेत्रको स्थानिय समुदाय वा विभिन्न समुदायका मानिसहरुका लागि लक्षित हुन्छ ।सामुदायिक रेडियोका कार्यक्रमहरुले स्थानिय भाषा, साहित्य ,कला ,संस्कृतिको सुदृढीकरण र विकास तथा स्थानिय समस्या र चासोका विषयहरुमा छलफल र संवादलाई प्राथमिकता दिएका हुन्छन् ।कार्यक्रमका लागि धेरै धेरै जसो सामग्रीहरुको संकलन स्थानिय श्रोतबाट नै गरिन्छ ।सामुदायिक रेडियोले विज्ञापन र व्यापार नीतिमा सामाजिक हित र भलाइलाई प्राथमिकता दिने गर्दछ ।सामुदायिक रेडियो स्टेशनहरुले आम्दानीका श्रोत र उपाएका लागि सामाजिक व्यापार पवैद्र्धनका नीति अवलम्बन गरेका हुन्छन् सामुदायिक रेडियोले समुदायको मानिसहरुको स्तर ,रुचि र आवश्यकता अनुसार सूचना प्रभावकारी रुपमा प्रशारण गर्दछ । सामुदायिक रेडियोले प्रसारण गर्ने सामाग्रीहरु राष्टिय महत्व विषय वा घटाना भन्दन पनि स्थानिय विषय बस्तुमा जोड दिईएको हुन्छ । स्थानिय पनको आभाष दिन सक्नु नै सामुदायिक रेहियोको मुख्य उपलब्धि मान्न सिकन्छ ।
१ उदेश्य
1. सामुदायिक संचार र विकास पत्रकारीताको सिदान्तलाई अनुशरण गर्ने
2.भौगोलिक विषमता आर्थिक दुरावस्था भाषिक , जातिय र संास्कृतिक विविधतम जस्ता कारणहरुले गर्दा ग्रामिण जनातालाई आवश्यक सूचना र ज्ञान ताथा संचार माध्यमको पहुँचबाट बिाचत भएको हँदा विकल्पको रुपमा प्रस्तुत हुने
3.सबै जात ,जाति ,राजनैतिक दल, समासजक संस्था ,धार्मिक सस्थाको निष्पक्ष स्वतन्त्र रेडियोको रुपमा अगाडि बढ्ने
4.जनताको सूचनाको हक र वाक स्तन्त्रताको संरक्षण गर्ने


स्वामित्व - संचार सहकारी हर्मी गोरखा
ब्यस्थापक - संचार सहकारीको रेडियो संचालक समिति
प्रशारण स्थान - सम्भावित करेली थुम्का हर्मी कोट ,सापकोटा गाउँ, पिपल थोक, थुम्कि गरा, हर्मी गोरखा
प्रशारण क्षमता - ५०० वाट
प्रशारण अवधि समय - शुरुमा १० घण्टा विहान ५ -१० बेलुका ५ -१० पछि दैनिक १७ घण्टा
प्रशारण क्षेत्र- गोरखा , लमजुङ ,तनहँु
स्रोता सख्या -
भाषा -नेपाली र स्थानिय भाषा (गुरुङ ,मगर, तामाङ ,वराम ,मुस्लिम कुमाल )आदि


२ आवश्यक जनशक्ति स्थापना कालका लागी
प्राविधिक- २ जना १ महिला १ पुरुष
प्रशासन- जम्मा ४ जना
कार्यालय तथा लेष्खा- १ , बजार ब्यवस्थापक -२ ,पियन सुरक्षा गार्ड -१

समाचार शाखा
समाचार सम्पादक -२
सम्बादाता -६
जिल्ला सम्बादाता -३
गाउँले सम्वादाता आवश्यकता अनुसार
कार्यक्रम शाखा
कार्यक्रम प्रमुख -१
उत्पादक प्रस्तोता -३
प्रस्तोता ६ कार्यक्रम अनुरुप पैसा दिने

३ भौतिक संरचना
-यातायात विद्युत खाने पानीको पर्याप्त सुविधा पुगेको उच्च ठाउँ
-४ वटा राम्रो प्रकाश छिर्ने कोठा भएको घर
- एउटा बाहिरी आवाज छिर्न नसक्ने स्टुडियो बनाउनको लागी आवश्यक ढलान गरिएको कोठा


४ प्राविधिक पक्ष
टान्समिटर , टावर ,जेनेरेटर ,सोलार, टेलिफोन सेवा , ईन्टरनेट सेवा आदि

५ विज्ञापन निति
समुदायको स्वास्थय र आय आर्जनमा असर गर्ने विज्ञापन प्रशारण नगर्ने
सामाजिक सहिष्सुणतामा खलल पुग्ने खालका विज्ञापन प्रशारण नगर्ने

निशुल्क विज्ञापन सेवा

धुम्रपान मध्यपान र सुर्तिजन्य पदार्थ सेवन विरुद जन चेताना अभिबृदि गराउने
दैविक प्रकोप र उदार सम्बन्धि विज्ञापन
रक्तदान कार्यक्रम र रक्त आवश्यकता सम्बन्धि
१२ बर्ष मुनिका बाल बालिका र ६० बर्ष माथिका वृद वृदा हराएको सूचना
महत्वपूर्ण समान हराएको र भेटिएको जानकारी
उपचार नपाएर सहयोगको खोजिमा रहेका दुखि र गरिबहरुको विज्ञापन

६ आम्दानिका स्रोतहरु

१ समुदायमा नकरात्मक असर पार्ने बाहेकका विज्ञापन बजाउने
२ स्थानिय निकाय जिविस गाविसबाट र नगरपालिका पाँच वर्ष सम्म विषेश आर्थिक अनुदान लिने ३ संचार सहकारी मार्फत बचत तथा ऋण सहकारी मार्फत दैनिक आय आर्जन मूलक कार्यमा लगानी गर्ने
४ रेडियोका कार्यक्रम र समय विकि्र गर्ने साथै उत्कष्ट कार्यक्रमहरुको छुटै प्रायोजक खोज्ने
५ स्थानिय स्तरमा कार्यरत गैरसरकारी संस्था सरकारी सस्थाहरु सँगको साझेदारिमा कार्यक्रम उत्पादन र प्रशारण गर्ने
६ समय किनेर कार्यक्रम बजाउने राष्टिय स्तरका रेडिायो नेटवर्क अन्तराष्टिय गैरसरकारी र धार्मिक सघ सस्थाका कार्यक्रम बजाउने
७ रेडियो संचालनका लागी देशका विभिन्न शहर र विदेशमा रहेका शेयर सदस्यहरु म्ाार्फत च्यारिटि कार्यक्रमहरुको आयोजना गर्ने
८प्रशाराण केन्द्र प्रवेश शुल्क उठाउने
९ मुदति खातामा जम्मा गरिने निश्चित वचत रकमको ब्याज

७ कार्यक्रम

१ प्रयोगात्मक ज्ञान सहि सूचना र स्वच्छ मनोरन्जन प्रदान गर्ने खालका कार्यक्रमहरु नेपाली र स्थानिय भाषामा प्रशारण गर्ने
२ कार्यक्रमहरु मुख्य गरि मुल धारबाट पछि परेका महिला बालबालिका युवा लैङगिक समानता घरेलु तथा साना उद्योग आर्थिक उपाजर््ानका गतिबिधि सामाजिक कि्रया कलाप मावब अघिकार प्रजातन्त्र अन्ध विस्वास र करिति विरुद सुसासन अपाङता दलित र पिछडिएको वर्गको जागरणका कार्यक्रमहरु प्रशारण गर्ने
४प्रशारण क्षेत्र भित्र आयोजना हुने औपचारिक कार्यक्रमहरुको जानकारी गराउने
५ मौसम जानकारी
६ दैनिक उपभोग्य सामाग्रीको बजार भाउ र ब्यवसायिक कृषि ताथा पशु पालन गर्ने समुदाय लाई लक्षित गर्दै फलफूल तरकारी दुध र मासुको बजार भाउ प्रसारण गर्ने
७ लामा तथा छोटो दुरिको यातायात समय तालिका एम्बुलेन्स र अस्पताल लगायत समाजिक सरोकारका संस्थाहरुको जानकनरी र फोन नम्बर प्रसारण गर्ने
८स्थानिय स्तरमा महत्व राख्ने चाड पर्ब मेला महोतसब लगागतका विशेष कार्यक्रमहरुको प्रत्यक्ष प्रशारण गर्ने

८ समस्या र चुनौति

जन चेतानाको कमि
स्थानिय स्तरमै दक्ष जन शक्तिको अभाव
रेडियो अनुगमन निकायको कमि
निश्चित प्रशारण लाईसेन्सको कमि
ग्रामिण क्षेत्रमा टेलिफोन यातायात र विद्युत नियमित आपुर्तिको समस्या


यो एउटा प्रारम्बिक खाका मात्र हो यहाँहरुको अमूल्य प्रतिकिर्याले मात्र यो खाकाले पूर्ण रूप लिन सक्छ